Τι είναι Φιλοσοφία;

Είστε έτοιμοι να ανοίξετε λεξικό, να ρωτήσετε κάποιο γλωσσολόγο ή κάτι ανάλογο; Πόσο πρόθυμοι είστε να μάθετε τελικά τι είναι; 

Υπάρχουν δύο ορισμοί. Όσο αντιπαθητική και τρισάθλια είναι η έννοια του ορισμού, εντούτοις υπάρχουν δύο. Και οι δύο απορρέουν από μια μοναδική και αδιαμφισβήτητη αλήθεια, την υποκειμενικότητα. Και αυτό είναι που τους κάνει ισχυρούς. Ας ξεκινήσουμε με τον επιστημονικό, τον οποίο και έγραψα πριν μερικά χρόνια και τον χάρισα στην ελληνική wikipedia:

"Ο ορισμός της Φιλοσοφίας είναι από μόνος του ένα φιλοσοφικό ερώτημα. Οι εκάστοτε φιλόσοφοι, σύμφωνα με το εννοιολογικό περιεχόμενο που προσάπτουν στη φιλοσοφία, δημιουργούν και το ανάλογο φιλοσοφικό ρεύμα. Γενικώς θα μπορούσε να διατυπώσει κανείς ότι φιλοσοφική σκέψη είναι η διανοητική διερεύνηση βαθέων ερωτημάτων για την σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και την θέση του σ’ αυτόν. Η φιλοσοφία βέβαια δεν αρκείται στην ανάλυση της πραγματικότητας του εμπειρικού κόσμου, αλλά διατυπώνει προτάσεις για την αλλαγή του. Ένας φιλόσοφος δεν αρκείται στο να διατυπώσει πώς έχουν τα πράγματα, αλλά προχωρά και σε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι. Εύστοχα ο Bertrand Russell διατυπώνει πως φιλοσοφία είναι μια δεξαμενή γνώσεων που ακόμα είναι ανέτοιμες προς εξειδικευμένη επιστημονική διαπραγμάτευση. Επομένως, όπως έχει ιστορικά αποδειχθεί άλλωστε, η φιλοσοφία είναι η επιστήμη των επιστημών, ο κορμός της διεπιστημονικής γνώσης, ο άσβεστος πόθος αναζήτησης του ανθρώπου. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι σύγχρονες θετικές επιστήμες (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Ιατρική, Αστρονομία κ.α.) αλλά και μεταγενέστερες θεωρητικές (Ψυχολογία, Κοινωνιολογία κ.α.) ξεπήδησαν από το φιλοσοφικό στοχασμό.

Η Φιλοσοφία διαιρείται σε κλάδους. Ο τομέας της Φιλοσοφίας που διερευνά το αν πρέπει ή όχι ο άνθρωπος να ενεργεί με κάποιους τρόπους ή να υιοθετήσει κάποιους γενικούς κανόνες που να καθορίζουν τις ενέργειες του, ονομάζεται Ηθική. Ο τομέας που ασχολείται εκτεταμένος με την αντίληψη του καλού, του ωραίου και των αντιστρόφων τους ονομάζεται Αισθητική. Ο κλάδος που διερευνά τα όρια, την προέλευση και την ποιότητα της ανθρώπινης γνώσης ονομάζεται Γνωσιολογία. Ο τομέας που ασχολείται με το επέκεινα, με εκείνο που εμπειρία δεν μας αποκαλύπτει, ονομάζεται Μεταφυσική (που δεν πρέπει να συγχέεται με εξωεπιστημονικούς κλάδους όπως η Παραφυσική) και ένας παραπλήσιος με τη Μεταφυσική κλάδος που ασχολείται εξειδικευμένα με το Ον και τις ιδιότητές του ονομάζεται Οντολογία (κλάδος που δεν πρέπει να συγχέεται με τη Θεολογία και τα θρησκευτικά δόγματα). Όλοι οι παραπάνω κλάδοι διαιρούνται σε αρκετές υποενότητες, καλύπτοντας έτσι μια τεράστια θεματική που απλώνεται σε όλο το εύρος του σύγχρονου επιστημονικού κόσμου, είτε πρόκειται για Θετικές, είτε για Θεωρητικές, είτε για Τεχνολογικές επιστήμες.

Παρόλο το εύρος της έννοιας της Φιλοσοφίας, δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι πρόκειται για επιστήμη (και μάλιστα τη "μητέρα" επιστήμη όπως είδαμε). Επομένως η μέθοδος ενός στοχασμού ώστε αυτός να ονομασθεί φιλοσοφικός πρέπει να τηρεί συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια και στάδια. Αυτά τα στάδια είναι εκείνα της Παρατηρήσεως, της Υποθέσεως, του Πειράματος, της Απόδειξης και της Επαναλήψεως. Ο φιλοσοφικός στοχασμός απαραίτητα πρέπει να εγκολπώνει την επιστημονική αποδεικτική διαδικασία.

Η λέξη ετυμολογικά είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν (που σημαίνει αγάπη) και το δεύτερο συνθετικό, τη λέξη σοφία."

Σήμερα όμως, κάποια χρόνια αργότερα, αποφάσισα να διατυπώσω και τον δεύτερο ορισμό της φιλοσοφίας:

"Φιλοσοφία είναι το μαρτύριο που θα σε βασανίζει κάθε στιγμή, κάθε δέκατο του δευτερολέπτου της ύπαρξής σου. Εκείνο που δεν θα σε αφήνει να ησυχάσεις τα βράδια, εκείνο που θα σε κάνει εχθρό του ανθρώπου. Είναι ένας τρόπος που δεν έχει τρόπους, μια απελευθέρωση που σε αφανίζει. Εκείνο το σουβλερό θραύσμα υαλοπίνακα που θα τρυπώσει στις ανοιχτές πληγές σου μέχρι να στερέψεις από κραυγές. Εκείνο που θα σε βάλει να πιεις στο ποτήρι το ίδιο σου το αίμα. Εκείνο που θα ανεβάζει τους σφυγμούς σου στο ζενίθ όταν συλλογίζεσαι κάποιο χάραμα το θάνατο ενώ λαγοκοιμάσαι: Και αν σταματήσω να αναπνέω, και αν η καρδιά μου σταματήσει, αν διαβώ το κατώφλι του μηδενός; Τότε τί; Ποτέ πια. Τι πάει να πει ποτέ πια; Μέχρι πότε; Για πάντα τίποτε. Για πάντα μηδέν, οριστικά και αμετάκλητα. Ο καθένας μόνος του. Ο καθένας στο δικό του, προσωπικό μηδέν. Δένεσαι, συναναστρέφεσαι, ομαδοποιείσαι. Και όλα αυτά για να τονίσουν το δικό σου απόλυτο προσωπικό μηδέν. Κανείς δεν σε ακολουθεί. Ο καθένας στην δική του μεγάλη ώρα, στο ασφαλές ραντεβού με το παντοτινό τίποτε. Μελέτη θανάτου. Αυτό είναι το πρόβλημα. Μελέτη του δικού σου προσωπικού θανάτου. Όλα τα άλλα έχουν λυθεί, όλα τα άλλα θα λυθούν. Το νόημα της ζωής, δουλειά της φιλοσοφίας είναι ο θάνατος.

Φιλοσοφία είναι να έχεις μπροστά σου το θάνατο, να έχεις μέσα σου ριζωμένο το θάνατο. Να μάθεις να ζεις από αυτόν. Διαφορετικά δεν ζεις, τοποθετείσαι στον χώρο. Έτσι μόνο σκέφτεσαι και εκφράζεσαι ελεύθερα. Όταν έχεις το θάνατο μπροστά σου, δεν υπάρχουν εμπόδια. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Θα πεις αυτό που θες χωρίς τύπους. Θα σκεφτείς αυτό που θες χωρίς δόγματα. Μία και μοναδική ευκαιρία έχεις να το κάνεις και θα το κάνεις. Και θα ακουστείς. Και θα σε θαυμάσουν. Θα σε θαυμάσουν τόπο πολύ που θα σε φθονήσουν για το γεγονός και μόνο ότι εσύ βρήκες τον τρόπο να χρησιμοποιήσεις τον θάνατό σου για να φτιάξεις ύπαρξη. Θα είσαι αυθεντικός και πρωτότυπος, δημιουργικός και αδέσμευτος. Γιατί μία ευκαιρία σου δίνεται να παίξεις τον ρόλο σου. Και ξέρεις ότι κανείς δεν χειροκροτεί μια μαριονέτα. Κανείς δεν έχει ανάγκη ένα σκιάχτρο, μια διπλωματία, έναν αχυράνθρωπο. Τότε θα είσαι εσύ. Θα έχεις χτίσει το πρόσωπο. Το ιδανικό πρόσωπο. Το μεγάλο σου εγώ. Και όταν θα φτάσεις σε αυτό το ορόσημο, και πάλι θα ξυπνήσεις χάραμα από την ιδέα του θανάτου. Και πάλι θα γίνεις μικρός. Και αυτό συνέχεια. Μόνο που εσύ θα το ξέρεις, θα το καταλαβαίνεις. Θα έχεις βρει ένα κλειδί. Τι κλειδί; Μια ιδιότητα. Ότι είσαι τραγικό πρόσωπο. Ότι δεν ζεις ευτυχισμένα στο παραμύθι σου. Ότι δεν μπορείς να αποφύγεις με τίποτα το βασανιστήριο της σκέψης, δεν μπορείς να αποφύγεις να υπάρξεις αληθινά. Μονόδρομος για σένα θα είναι το κολαστήριο της υπέρτατης ηδονής. Η τιμωρία του να σκέπτεσαι και να παράγεις λερναίες ύδρες.

Ο φιλόσοφος καταλαβαίνει ότι είναι στο σωστό δρόμο. Το καταλαβαίνει αυτό όταν συνειδητοποιεί ότι όσο προχωράει στην σκέψη και την επιστήμη, τόσο περισσότερο ηλίθιος αισθάνεται για την αδυναμία της γνώσης του. Δεν μαζεύει βιβλία στην βιβλιοθήκη του ο φιλόσοφος, μαζεύει "γιατί". Αυτά είναι η περιουσία του. Καταλαβαίνει ότι είναι στον σωστό δρόμο όταν συλλάβει ότι οι ερωτήσεις είναι σημαντικότερες από τις απαντήσεις. Αυτές είναι το καύσιμο της ύπαρξης. Κάθε απάντηση είναι και ένα μικρό τέλος. Και όταν θα έλθει η μεγάλη ώρα θα είναι έτοιμος να υψωθεί στο υπέρτατο βάθρο της φύσης: στην οντολογική αξία ενός ξερού φύλλου που το παίρνει ο αέρας και το αφανίζει σε κάποιο υδάτινο ρεύμα. Και όλοι οι άλλοι; Την ίδια τύχη θα έχουν, πολύ πιο οδυνηρά όμως. Θα πεθάνουν χωρίς να καταλάβουν ότι πέθαναν. Όπως έζησαν χωρίς να υπάρξουν."

Πηγή: filosofia.gr  

Συγγραφέας: Άγνωστος