Η ταινία Avatar είναι σίγουρα μια από τις πλέον επιτυχημένες ταινίες στη ιστορία του κινηματογράφου. Ο ίδιος ο James Cameron είχε δηλώσει ότι την ιδέα για την ταινία την είχε από τη δεκαετία του ’90, αλλά περίμενε τη στιγμή που η τεχνολογία θα μπορούσε να στηρίξει επάξια το όραμα του για να το υλοποιήσει.
Το λιγότερο που μπορεί να αναγνωρίσει κανείς στην ταινία βλέποντας την είναι η προσοχή στην κάθε λεπτομέρεια και υψηλό επίπεδο παρουσίασης της πραγματικότητας της Πανδώρας.
Το λιγότερο που μπορεί να αναγνωρίσει κανείς στην ταινία βλέποντας την είναι η προσοχή στην κάθε λεπτομέρεια και υψηλό επίπεδο παρουσίασης της πραγματικότητας της Πανδώρας.
Η Πανδώρα έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός πλανήτη που μπορεί να φιλοξενήσει ζωή και καλύπτεται από εκτάσεις πλούσιας τροπικής βλάστησης και πανίδας. Ένας πλανήτης που είναι μαγικός ακόμα και την νύχτα, αφού πλειάδα φυτών φωσφορίζουν στο σκοτάδι δίνοντας μια παραμυθένια νότα στο περιβάλλον. Ο πλανήτης κατοικείται από 15 φυλές αυτόχθονων ανθρωποειδών όντων που ζουν σε πλήρη αρμονία με τη φύση και ονομάζονται Νάβι. Οι Νάβι είναι υπερδιπλάσιοι σε μέγεθος από τους ανθρώπους με πολύ ανθεκτικότερα σώματα από τα δικά μας.
Κάνοντας κανείς ένα γρήγορο σερφάρισμα στο ίντερνετ μπορεί να ανακαλύψει σωρεία άρθρων που επευφημούν τα αριστουργηματικά τρισδιάστατα γραφικά της ταινίας. Πίσω όμως από τα φανταχτερά γραφικά του Avatar μπορούμε ξεκάθαρα να δούμε ακόμα μια ενσάρκωση του δρόμου του ήρωα, τον οποίο ακολουθεί ο πρωταγωνιστής μας Τζέηκ Σάλλυ αλλά και ποικίλα άλλα συμβολικά στοιχεία. Με αυτά τα θέματα αποφασίσαμε να ασχοληθούμε στο συγκεκριμένο άρθρο.
Αρχή στην ταινία μας και με το καλημέρα γνωρίζουμε μια «κάποια μελλοντική γη» η οποία πάντως δεν διαφέρει και τόσο πολύ με την σημερινή πραγματικότητα. Αυτό είναι το γήινο πεδίο στο οποίο ζει ο πρωταγωνιστής της ταινίας Τζέηκ Σάλλυ, ένας πρώην πεζοναύτης που έχει μείνει παράλυτος από τη μέση και κάτω μετά από ένα ατύχημα. Από τις πρώτες κιόλας εντυπώσεις μας απ’ αυτόν βλέπουμε ότι έχει το σπόρο του ήρωα μέσα του καθώς ο ίδιος μας λέει ότι θέλει να αγωνιστεί για το δίκαιο σε μια γήινη πραγματικότητα όπου ισχύει ο νόμος της ζούγκλας και που όπως μας λέει χαρακτηριστικά «ο δυνατός τα βάζει με τον αδύνατο, χωρίς κανείς να κάνει το παραμικρό γι’ αυτό».
Το εναρκτήριο βήμα για μονοπάτι του ήρωα από τον Τζέηκ γίνεται με το που δύο κουστουμάτοι τύποι του ανακοινώνουν ότι ο δίδυμος αδερφός του, Τομ, επιστήμονας και μέλος της μονάδας εξερεύνησης του δορυφόρου πλανήτη Πανδώρα, δολοφονήθηκε σε ληστεία. Στη συνέχεια προτείνουν στον Τζέηκ να πάρει τη θέση του Τομ, καθώς είναι ο μόνος που μπορεί να χειριστεί το ορφανό Άβαταρ του αδερφού του, δίνοντας του διαπιστευτήρια για σίγουρο και παχουλό μισθό. Ο Τζέηκ μη έχοντας κάτι να χάσει ανταποκρίνεται θετικά στο κάλεσμα για περιπέτεια και αποχωρεί από την γη για το 6 χρόνων διάρκειας ταξίδι που θα τον φέρει στην Πανδώρα.
Αφού φτάνει στον προορισμό του και μετά από μια σειρά γεγονότων, ο Τζέηκ λειτουργώντας ως κατάσκοπος για λογαριασμό των ανθρώπων χάνεται στο δάσος. Εκεί συναντά την μελλοντική δάσκαλο του, Νεϊτίρι, κόρη του αρχηγού της φυλής των Οματικάϊα. Κάτω από την «παιδιαστική» συμπεριφορά του Τζέηκ, η Νεϊτίρι βλέπει μια δυνατή και ατρόμητη καρδιά. Ο Τζέηκ οδηγείται μπροστά στον αρχηγό της φυλής και ζητά να μυηθεί στους τρόπους και τα πιστεύω τους λέγοντας τους ότι δεν είναι σαν τους άλλους «ανθρώπους τ’ ουρανού» που έχουν γνωρίσει καθώς είναι πολεμιστής. Η Σαχίκ, πνευματική ηγέτης (σαμάνος) της φυλής που καλείται να έχει τον τελευταίο λόγο σε μια τέτοια απόφαση αποδέχεται το αίτημα του νοουμένου ότι θα αποδείξει ότι η τρέλα (άγνοια) του μπορεί να γιατρευτεί. Μ’ αυτό τον τρόπο ο πρωταγωνιστής μας περνάει το κατώφλι της ηρωικής του πορείας.
Στο σημείο αυτό ας μιλήσουμε για κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού των Οματικάϊα. Οι Οματικάϊα γνωρίζουν την ύπαρξη ενός δικτύου ενέργειας που διέπει όλα τα έμβια όντα και κατ’ επέκταση πιστεύουν ότι η ενέργεια που μας δίνεται δεν μας ανήκει αλλά είναι δανεική. Η ενέργεια αυτή δεν είναι άλλη από την Ψυχή του Κόσμου του Πλάτωνα, το Βραχμάν-Ατμάν των Ινδουϊστών, το Τσι των Κινέζων ή ακόμα και την ζωτική ενέργεια (The Force) των Τζεντάι από την σειρά ταινιών Star Wars.
Κυρίαρχη θεότητα τους είναι η θεά Μητέρα Έιβα, η οποία ρυθμίζει αυτή την ζωτική ενέργεια και φροντίζει να διατηρείται η ισορροπία στη Φύση, χωρίς να επεμβαίνει ακόμα κι αν πληγώνεται. Την λατρεία της θεάς Mητέρας τη συναντάμε από τη Νεολιθική κιόλας εποχή σε πάρα πολλούς πολιτισμούς.
Επίσης νευραλγική θέση στον πολιτισμό τους έχει και το Δέντρο των Ψυχών των προγόνων τους, το Οτράϊα Μόκρι. Το Ιερό δέντρο είναι ακόμα ένα στοιχείο που συναντάμε σε πολλούς πολιτισμούς όπως τους Σουμέριους, τους Βαβυλώνιους, τους Ασσύριους, τους Αιγύπτιους, τους Εβραίους και τόσους άλλους.Δύο σημαντικά στοιχεία που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε είναι το Τσαχέλου και ο χαιρετισμός τους. Τσαχέλου είναι ο δεσμός που μπορούν να επιτύχουν με κάποιο έμβιο ον δαμάζοντάς το, που πρακτικά είναι ένας σύνδεσμος των νευρώνων του δαμαστή με το ον, αλλά συμβολικά είναι η σύνδεση των ψυχών τους, καθώς οι ψυχές τους κινούνται σαν ένα. Τέλος ο χαιρετισμός των Οματικάϊα, «σε Βλέπω», απευθύνεται στην Ψυχή αυτού που λαμβάνει τον χαιρετισμό.
Ας επιστρέψουμε όμως στην ροή της ταινίας. Η Νεϊτίρι είναι αυτή που αναλαμβάνει την εκπαίδευση και την προετοιμασία του Τζέηκ μαθαίνοντας του την γλώσσα των ιθαγενών, τους τρόπους και τις αντιλήψεις τους και πώς να γίνει αρρόνιο (κυνηγός). Με τον καιρό ο Τζέηκ περνάει σταδιακά στο επόμενο στάδιο της πορείας του καθώς αρχίζει να αντιλαμβάνεται όλα αυτά που προηγουμένως δεν γνώριζε για την σύσταση της Φύσης και του Κόσμου και ερωτεύεται το δάσος, τους Ναβί και την ίδια την Νεϊτίρι, απορρίπτοντας την πραγματικότητα των βυθισμένων στην άγνοια και οδηγημένων από απληστία ανθρώπων.
Κορυφαία στιγμή είναι αυτή της φυλετικής του μύησης όπου επιτυγχάνει Τσαχέλου με το δικό του Ικράν, ένα είδος μικρού ιπτάμενου δράκου το οποίο δένεται με έναν μόνο Ναβί για όλη του τη ζωή στην περίπτωση που αυτός είναι αρκετά ικανός ώστε να το δαμάσει. Την ίδια μέρα ο Τζέηκ και η Νεϊτίρι ζευγαρώνουν, σφραγίζοντας έτσι το δεσμό τους.
Δεν αργεί όμως η στιγμή που οι άνθρωποι επεμβαίνουν με μια ισοπεδωτική επίθεση στο δέντρο κατοικίας των Οματικάϊα, προκαλώντας το θάνατο πολλών μελών της φυλής και αναγκάζοντας τους να υποχωρήσουν. Σκοπό έχουν να εκμεταλλευτούν τα πλουσιότερα κοιτάσματα ορυκτών στον πλανήτη που είναι συγκεντρωμένα στις ρίζες τού. Αυτή η πρωτοφανής καταστροφή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι Νάβι χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον Τζέηκ, βρίσκει τον πρωταγωνιστή μας προδότη και εξόριστο και από τις δύο πλευρές. Έτσι έρχεται αντιμέτωπος με την μεγάλη τελική δοκιμασία του που θα τον μεταμορφώσει σε ήρωα.
Όπως μας εξομολογείται ο ίδιος είναι ένας πολεμιστής που ονειρεύεται να φέρει την ειρήνη και οφείλει να κάνει την υπέρβαση. Μετά από απόφαση του προχωρά σε μια τρελή κίνηση για να ταράξει τα νερά. Καταφέρνει να δαμάσει ένα μεγάλο δράκο Τόρουκ και ενσαρκώνει το μύθο του Τόρουκ Μάγκτο (Ιππέας της τελευταίας Σκιάς). Η επιστροφή του τον φέρνει σε θέση ηγέτη-συμβόλου για τους Νάβι. Στη θέα του Τόρουκ Μάγκτο το σύνολο των δεκαπέντε φυλών τους ακούει το κάλεσμα του για μάχη και τάσσεται σύσσωμο στο πλευρό του.
Ακολουθεί μια μάχη επικών διαστάσεων το πέρας της οποίας βρίσκει τους Νάβι, με την επέμβαση και της Φύσης, να αποκρούουν την επίθεση των ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης και με τη Νεϊτίρι στο πλευρό του, ο Τζέηκ αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο εχθρό του, το συνταγματάρχη και επικεφαλή των ανθρώπων Ρικ Κουάρτζ και τον νικάει φτάνοντας όμως πολύ κοντά στο θάνατο. Με μια τελετή που τελείται στο Ιερό Δέντρο των Οματικάϊα ο Τζέηκ αναγεννάται, μόνιμα συνδεδεμένος πλέον με το νέο του σώμα και κηρύσσεται καινούριος αρχηγός τους.
Κάπου εδώ φτάνει η ώρα να ολοκληρώσουμε κι εμείς το παρόν άρθρο. Ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στην απολαυστικότατη και συναρπαστική πορεία εξέλιξης του Avatar, βλέπουμε τον Τζέηκ να ασπάζεται το κάλεσμα για περιπέτεια και να αφήνει πίσω του το γήινο πεδίο, να αναγνωρίζει το δάσκαλο του στο πρόσωπο της Νεϊτίρι και να ακολουθεί όλα τα στάδια του μονοπατιού που θα τον αναδείξει σε ήρωα, με κορυφαία στιγμή αυτή της υπέρβασης που κάνει για να ξεπεράσει την τελική του δοκιμασία. Σημαντικότατα και τα πιστεύω των Οματικάϊα, με κυρίαρχα στοιχεία την στάση τους απέναντι στη Φύση και το δίκτυο ενέργειας που διέπει όλα τα έμβια όντα και την πίστη τους στη μεγάλη θεά Μητέρα που διατηρεί την ισορροπία.
Αναμφίβολα οφείλουμε να συμπεριλάβουμε το Avatar στη λίστα με τα ηρωικά κινηματογραφικά έπη της εποχής μας που αποτελούν ένα κύμα σύγχρονης μυθολογίας. Κάτι που ίσως να μην γνωρίζετε είναι ότι περιμένουμε τρεις ακόμα ταινίες ως συνέχεια στο Avatar τις οποίες αναμένουμε με κομμένη την ανάσα. Τι μας επιφυλάσσεις λοιπόν κύριε Cameron;
Πηγή: Φιλόσοφοι του Δρόμου
