Ο Δον Κιχώτης, ένα έργο κλασσικό, άρχισε να γράφεται μέσα στην φυλακή από ένα ήρωα του πολέμου, τον Μ. Θερβάντες, στα τέλη του 16ου αιώνα. Εκείνη την εποχή που οι αξίες ήταν κρυμμένες από το πρόσωπο της Ευρώπης, γράφτηκε αυτό το έργο-μνημείο. Ένα μνημείο αθάνατο, ιστορικό ντοκουμέντο για τον ιπποτισμό της εποχής του.
Ποιος κρύβεται πίσω από την τραγελαφική φυσιογνωμία του Δον Κιχώτη; Πίσω από τις μάσκες των αλληγοριών; Ο ήρωας μας είναι ένας ονειροπόλος μεσήλικας ευγενής ενός χωριού της Μάντσας, στην Ισπανία. Παρασυρμένος από τις ιδέες που πρεσβεύουν τα ιπποτικά διηγήματα που διαβάζει και δίνει την περιουσία του για να τ΄ αποκτήσει, παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει την ανιαρή ζωή του και να γίνει ένας περιπλανώμενος ιππότης. Όπως και τα πρότυπα του, οι ιππότες των περασμένων γενεών. Όπως οι ηλιακοί ήρωες των παγκόσμιων μύθων. Αποφασίζει να μπει στην υπηρεσία της ανθρωπότητας για την υπεράσπιση των αδυνάτων.
Ο Δον Κιχώτης, όπως κάθε ήρωας ακούει το κάλεσμα και αναλαμβάνει το καθήκον προς τους συνανθρώπους του που είναι βυθισμένοι στα δίχτυα της ύλης. Τον καλεί ο Εσωτερικός του εαυτός. Το αθάνατο στοιχείο μέσα του. Ο δρόμος εμφανίζεται μπροστά του. Κακοτράχαλος ανήφορος. Με συναίσθηση του χρέους του, αψηφά το νου. Είναι έτοιμος να ριχτεί στο αόρατο, το Μυστήριο.
Ξεθάβει τη στολή κάποιου προπάππου του από μια γωνιά της αποθήκης που ήταν πεταμένη. Τη γυαλίζει και την επισκευάζει. Παίρνει ασπίδα, για δόρυ ένα στύλο από το κοτέτσι και σπαθί. Μαζεύει το άλογο του από τους αγρούς, κοκαλιάρικο και τεμπέλικο. Του δίνει όνομα μεγαλοπρεπές, αλλάζει και το δικό του. Αυτός θα γίνει ένας ιδανικός ιππότης. Ο πιο ένδοξος και φημισμένος που υπήρξε ποτέ.
Παίρνει την απόφαση. Έχει διαλέξει το δρόμο. Θυσιάζει το υλικό και πρόσκαιρο για κάτι το πνευματικό και αιώνιο. Ξεφεύγει από τη μάζα, δεν αποδέχεται το ρόλο του σαν χειραγωγούμενου άβουλου όντος και μετατρέπεται σε ηθοποιό (ο ποιών τα ήθη), σε ιππότη για αποστολές και έργα θεμελιωδώς ηθικά, μεγάλα και ευγενή. Φέρνει στο φως τις δυσκολίες και τα προβλήματα, αναζητώντας την περιπέτεια, ώστε αφού τα λύσει να απελευθερώσει την ενέργεια της γνώσης που κρύβουν μέσα τους. Τα όπλα του πολεμιστή είναι οι αρετές, ξεχασμένες και παραγκωνισμένες από την μικροαστική ζωή. Το άλογο συμβολίζει την προσωπικότητα, αφημένη και μαλθακή. Η ανάγκη του πολέμου κάνει την μορφή να αλλάξει για να δεχτεί το αθάνατο πνεύμα.
Το μόνο που έμενε για να ξεκινήσει ήταν να βρει μια αγαπημένη για να της αφιερώνει τις νίκες του. Και αυτή δεν είναι άλλη από την Δουλτσινέα, μια άσχημη χωριατοπούλα, που στα μάτια της καρδιάς του ήταν η βασίλισσα του. Η ομορφιά της προξενεί τον μεγάλο του έρωτα. Σε αυτήν θα αφιερώνει τις νίκες του, σε αυτήν θα στείλει όλους τους ιππότες που θα νικήσει για να την προσκυνήσουν. Η Ντάμα είναι το σύμβολο της αθάνατης Ψυχής του Ιππότη. Ποτέ δεν ξεχνά το χρέος του απέναντι της. Σε εκείνη απευθύνεται πριν τη μάχη για να πάρει δυνάμεις. Η δόξα του είναι δική της.
Δεν έβλεπε τη στιγμή που θα χριόταν ιππότης. Και στο πρώτο χάνι που βρίσκει στο δρόμο του, κάστρο στα δικά του μάτια, καλεί τον χανιάτορα, βασιλιά, να του δώσει επίσημα το χρίσμα. Βιαζόταν πολύ να το κάνει, γιατί ο κόσμος ζημιωνόταν από την άργητα του.
Η πορεία του Δον Κιχώτη είναι η πορεία του ανθρώπου για την ανάκτηση της Ψυχής του. Ο δρόμος, όπως στον μύθο, είναι γεμάτος γίγαντες, δαίμονες, δράκους και πονηρούς ανθρώπους που λεηλατούν τη χώρα. Στα μάτια του ήρωα μας είναι έτσι. Στα μάτια των πολλών που ακολουθούν την εύκολη οδό, ο Κιχώτης είναι ένας αλλοπαρμένος και ονειροβάτης.
Μετά τη χρίση του, ο Ιππότης φεύγει ανυπόμονος απότο χάνι με σκοπό να επιβάλλει το Δίκαιο. Όχι πολύ μακριά, βρήκε στο δρόμο του την πρώτη αδικία. Ένας κακός αφέντης μαστίγωνε τον δούλο του. ΄΄Κακότροπε ιππότη, άπρεπο είναι να χτυπάς ένα ανυπεράσπιστο΄΄, του λέει. Είναι μεγάλη αδικία να χτυπάς ένα ανυπεράσπιστο. Είναι ένδειξη δειλίας και αδυναμίας. Ένας Ιππότης ποτέ δεν ξεχνά αυτόν τον κανόνα, γιατί είναι βαπτισμένος στα ιερά νερά της δικαιοσύνης και της ανδρείας. Και έτσι, με την ευφράδεια και την αποφασιστικότητα του, ο Δον Κιχώτης σώζει τον άτυχο υπηρέτη από τα χέρια του αφέντη του, έστω και για λίγο.
Στη συνέχεια βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, όπου πρέπει να επιλέξει το δρόμο που θα πάρει. Σαν άλλος Ηρακλής ανάμεσα στην Αρετή και την Κακία. Η διάκριση είναι μια σημαντική αρετή για τον Ιππότη. Να ξέρει να επιλέγει το σωστό την κατάλληλη στιγμή.
Επιστρέφει λοιπόν στο σημείο εκκίνησης, το χωριό του, για να πάρει εφόδια και να βρει ιπποκόμο, όπως κάθε Ιππότης. Και βρίσκει τον Σάντσο, φιλήσυχο οικογενειάρχη, άνθρωπο χωρίς βούληση, φοβητσιάρη αλλά με όνειρα για λάφυρα και κατακτήσεις. Και εδώ συναντάμε την σχέση Ιππότη-ασπιδοφόρου, όπως είναι στην Ιλιάδα και σε κάθε Ιπποτικό τάγμα. Ο Ιππότης είναι ο καλύτερος πολεμιστής, ο πιο ανδρείος, που εμψυχώνει και καθοδηγεί. Ο ασπιδοφόρος αντιστοιχεί στον ψυχισμό του ήρωα, στις κατώτερες επιθυμίες και τα χαμηλά κίνητρα.
Ακολουθεί η περιπέτεια του Κιχώτη με τον Σάντσο στους ανεμόμυλους. Νομίζοντας τους για γίγαντες, ο Κιχώτης όρμησε για να τους κατατροπώσει, αφού ζήτησε από την Ντάμα του να τον βοηθήσει. Όμως ο μύλος με μια στροφή τον σήκωσε στον αέρα και τον έριξε στο έδαφος, κατατσακισμένο. Ο Σάντσο ανησύχησε για τον Ιππότη του, όμως ο Κιχώτης δεν παραπονέθηκε, αφού αυτό δεν άρμοζε στην ιπποτική φύση του. Ο αληθινός Ιππότης αντέχει σαν το ατσάλι.
Ο δρόμος του Ιππότη είναι ένας δρόμος βούλησης και αποφασιστικότητας. Η σκέψη μπαίνει στην άκρη και αντικαθίσταται με την φρόνηση. Χρειάζεται τόλμη, αντοχή στις κακουχίες και τους χλευασμούς, σκληρότητα, σταθερότητα αλλά και ετοιμότητα και ευελιξία.
Αλλά και ο ασπιδοφόρος αναπτύσσει θετικά χαρακτηριστικά μέσα από την υπηρεσία του στον Ιππότη. Αυτά είναι η φιλία, η συντροφικότητα, η αυτοθυσία, η αγάπη.
Η πορεία συνεχίζεται, ο κύκλος καμπυλώνει. Νέες δοκιμασίες βρίσκονται στον δρόμο των φίλων μας. Το σπαθί βγαίνει από τη θήκη. Το ακόντιο εκτοξεύεται. Η ασπίδα προστατεύει. Η βούληση ατσαλώνει κι΄ άλλο.
Όσο και να προσπαθούν να το κάνει να αλλάξει μυαλά οι ΄΄καθώς πρέπει΄΄ άνθρωποι του χωριού τόσο αυτός εφευρίσκει ιδέες να τους ξεφεύγει και να επιτελεί το καθήκον του. Αγέρωχος, ονειροπόλος, επιβεβαιωμένος μπροστά στα πειράγματα των αδαών και των χυδαίων. Βαδίζει το δρόμο προς τα αστέρια, λαμπρό παράδειγμα Βούλησης για την ανθρωπότητα.
Ο ήρωας είναι εκείνος που δίνοντας την μάχη με το σκότος βγαίνει πάντα ο τελικός νικητής, προάγγελος μιας νέας τάξης πραγμάτων που ακολουθεί κάθε Μεσαίωνα. Νικά τις δυνάμεις του χάους που τον δοκίμασαν και καταλύει το υπάρχον φθαρμένο και παρεικμασμένο σύστημα. Οργανώνει το χάος, κοσμοποιεί και θεσμοποιεί το νέο Νόμο και τη νέα τάξη πραγμάτων.
Η αγάπη του Δον Κιχώτη για την Ντάμα του και η αποφασιστικότητα του στον πόλεμο της ύλης με το πνεύμα, ας δώσει το στίγμα στον σύγχρονο τεχνοκράτη άνθρωπο, για τον δρόμο που έχει να βαδίσει στη σκάλα της εξέλιξης.
Βιβλιογραφία
1. «Το ιπποτικό στοιχείο στον Δον Κιχώτη» Νοητική εργασία του Κωστίνη Πέτρου, Δεκέμβριος 1988
2. «Ο ήρωας» Νοητική εργασία του Βιτάλη Μιχάλη, Φεβρουάριος 1994
3. Ο Δον Κιχώτης, Μ θερβάντες, Μετάφραση Σ. Πατατζή
Πηγή: nea-acropoli-athens.gr
