Ένα άτομο με φιλοσοφικές ανησυχίες και αναζητήσεις βλέπει τα εμπόδια που η ζωή φέρνει στο διάβα του ως ευκαιρίες εξέλιξης. Κανένας μας δεν γεννιέται πεφωτισμένος, παρά μόνο με το που γεννιέται αρχίζει να μαθαίνει, να μεγαλώνει και να γίνεται σοφότερος με κάθε σωστή ή λάθος απόφαση που παίρνει. Ξεπερνώντας κάθε εμπόδιο κατακτάμε ένα μικρό κομμάτι σοφίας και συνεχίζουμε την πορεία μας με ένα ακόμα ισχυρό φωτεινό βέλος στη φαρέτρα μας.
Ένα κοινό λάθος όμως, στο οποίο πολλοί υποπίπτουμε, αφορά την αρνητική στάση προς πτυχές του παρελθόντος μας. Κι επειδή έμπνευση μπορούμε να αντλήσουμε από παντού, σ’ αυτό μας το άρθρο θα χρησιμοποιήσουμε ένα επεισόδιο* της δημοφιλούς σειράς επιστημονικής φαντασίας Σταρ Τρεκ: Η Επόμενη Γενιά, το οποίο στάθηκε και η αφορμή για να γραφτεί αυτό το κείμενο, ως μέσο γα να καταπιαστούμε με το θέμα του πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν μας.
Ας κάνουμε όμως αρχικά μια μικρή εισαγωγή στο σύμπαν του Σταρ Τρεκ όπου εκτυλίσσεται η ιστορία μας. Διανύουμε τον 24ο αιώνα και η γη είναι μέλος της Ηνωμένης Ομοσπονδίας Πλανητών (United Federation of Planets) που λειτουργεί σαν μια κεντρική κυβέρνηση για τις επί μέρους ημιαυτόνομες πλανητικές κυβερνήσεις που την αποτελούν. Στόχος των μελών της διαγαλαξιακής κοινότητας είναι η κοινή χρήση των γνώσεων και των πόρων τους για ειρηνική μεταξύ τους συμβίωση και ατέρμονη εξερεύνηση του διαστήματος, με απώτερο σκοπό την ανακάλυψη νέων μορφών ζωής και άγνωστων μέχρι στιγμής πολιτισμών.
Καπετάνιος της ναυαρχίδας του στόλου διαστημοπλοίων της ομοσπονδίας και πρωταγωνιστής μας είναι ο Ζαν Λούκ Πικάρντ, ο ρόλος του οποίου ενσαρκώνεται από τον γνωστό σε όλους μας Πάτρικ Στούαρτ. Ο Πικάρντ είναι βαθειά ηθικός, λογικός και πανέξυπνος. Είναι εξαίρετος διπλωμάτης και έχει την ικανότητα να βρίσκει τη λύση σε φαινομενικά δυσεπίλυτα προβλήματα, πολλές φορές κάτω από μεγάλη πίεση και σε αφάνταστα δύσκολες καταστάσεις. Αν και επιχειρεί να λύνει κάθε ζήτημα ειρηνικά, δεν διστάζει να «σύρει τη λόγχη» και να δείξει τα δόντια του σε κάθε εχθρό όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν.
Καπετάνιος της ναυαρχίδας του στόλου διαστημοπλοίων της ομοσπονδίας και πρωταγωνιστής μας είναι ο Ζαν Λούκ Πικάρντ, ο ρόλος του οποίου ενσαρκώνεται από τον γνωστό σε όλους μας Πάτρικ Στούαρτ. Ο Πικάρντ είναι βαθειά ηθικός, λογικός και πανέξυπνος. Είναι εξαίρετος διπλωμάτης και έχει την ικανότητα να βρίσκει τη λύση σε φαινομενικά δυσεπίλυτα προβλήματα, πολλές φορές κάτω από μεγάλη πίεση και σε αφάνταστα δύσκολες καταστάσεις. Αν και επιχειρεί να λύνει κάθε ζήτημα ειρηνικά, δεν διστάζει να «σύρει τη λόγχη» και να δείξει τα δόντια του σε κάθε εχθρό όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν.
Όσες φορές όμως καλείται να ανασύρει μνήμες από το παρελθόν του δεν μιλάει με τα καλύτερα λόγια για την νεαρή έκδοση του Πικάρντ. Τον παρουσιάζει ως ένα αναιδή, αλαζόνα και απειθάρχητο νέο που συμπεριφερόταν με ασέβεια στο γυναικείο φύλο και έμπλεκε συχνά σε καβγάδες. Ένας απ’ αυτούς τους καβγάδες μάλιστα τον έφερε πολύ κοντά στο θάνατο, όταν ένας Νωσικανός τον κάρφωσε στην καρδιά. Τελικά σώθηκε, αφού η κατεστραμμένη φυσική καρδιά του αντικαταστάθηκε με μια τεχνητή. Τριάντα χρόνια αργότερα η τεχνητή καρδιά του απενεργοποιείται μετά από ένα τυχαίο κύμα ενέργειας. Στη συνέχεια ένα υπερφυσικό πλάσμα που είναι γνωστό στη σειρά ως Κιού εμφανίζεται μπροστά του, του ανακοινώνει ότι έχει πεθάνει και τον υποδέχεται στη μετά θάνατον ζωή. Όταν ο Πικάρντ εξομολογείται ότι μετανιώνει για πολλά από τα πεπραγμένα της νεαρής του ηλικίας, ο Κιού αποφασίζει να του δώσει μια δεύτερη ευκαιρία. Του επιτρέπει να αναβιώσει το διάστημα 2 ημερών μετά την αποφοίτηση του από την ακαδημία που οδήγησε στον προαναφερόμενο καβγά και τον διαβεβαιώνει ότι διακυβεύονται μόνο η δική του ζωή και ψυχική ηρεμία και ότι η φυσιολογική ροή της ιστορίας δεν πρόκειται να επηρεαστεί.
Έτσι ο Πικάρντ βρίσκει τον εαυτό του να βιώνει ένα εξωπραγματικό σενάριο. Έχει τη δυνατότητα να ξαναπάρει σημαντικές αποφάσεις που στην πορεία αποδείχτηκαν λανθασμένες, έχοντας ως όπλο όλη τη σοφία που απέκτησε στην πορεία της ζωής του. Ιδανικός συνδυασμός; Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, μάλλον όχι. Μέσα στο διάστημα δύο ημερών που του δίνεται, πέρα από το γεγονός ότι δεν αποφεύγει να γελοιοποιήσει δύο γυναίκες με τις οποίες έβγαινε ταυτόχρονα, το μόνο που επιτυγχάνει είναι να αποξενώσει τα δύο πιο στενά του πρόσωπα. Ανήμπορος να λογικέψει τον κολλητό του και να τον αποτρέψει από το να συμμετέχει στον καβγά, φτάνει στο σημείο να τον χτυπήσει ο ίδιος ενώ αποδέχεται παθητικά τις βρισιές και τις κοροϊδίες των Νωσικανών.Δεν προλαβαίνει καλά καλά να χτυπηθεί από απογοήτευση στη θέα των κολλητών του να αποχωρούν απορρίπτοντας τον, όταν ξαφνικά ξυπνάει σε ένα ζωντανό εφιάλτη. Βρίσκεται πίσω στο πλοίο του. Και όντως, τίποτα δεν έχει αλλάξει εκεί. Τίποτα εκτός από το γεγονός ότι δεν είναι ο καπετάνιος του πληρώματος αλλά ένας βοηθός ερευνητής αστροφυσικός που μόνο του καθήκον είναι να διεκπεραιώνει και να παραδίδει έρευνες στους ανωτέρους του. Ένας θλιβερός ανθρωπάκος σε μια βαρετή δουλειά, χωρίς πάθος και φαντασία, που έμαθε να το παίζει εκ του ασφαλούς. Βλέπετε, ο Πικάρντ που δεν πάλεψε με τους Νωσικανούς δεν ήρθε ποτέ πρόσωπο με πρόσωπο με το θάνατο και κατ’ επέκταση δεν έμαθε πόσο εύθραυστη είναι η ζωή και πόσο σημαντική πρέπει να είναι η κάθε στιγμή, με αποτέλεσμα να περάσει την καριέρα του χωρίς όνειρα και στόχους και χωρίς να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που του παρουσιάστηκαν.
Βλέποντας τις καταστροφικές συνέπειες αυτού που μέχρι πρότινος ευχόταν ο Πικάρντ ζητάει από τον Κιου να του δώσει την ευκαιρία να επανορθώσει, λέγοντας του ότι προτιμά να πεθάνει ως ο άντρας που ήταν παρά να ζήσει μια τέτοια ζωή. Εν τέλει λαμβάνει για τρίτη φορά μέρος στον καβγά και δέχεται με υπερήφανα το περιβόητο πισώπλατο χτύπημα που του δίδαξε πως ο θάνατος παραμονεύει κάθε στιγμή και επανέρχεται στις αισθήσεις του μπροστά στο γεμάτο αγωνία για την υγεία του πλήρωμα του.
Ας διδαχτούμε λοιπόν από το πάθημα του κύριου Πικάρντ κι ας αρχίσουμε να βλέπουμε το παρελθόν μας με μια διαφορετική ματιά. Όλοι έχουμε πάρει στο παρελθόν αποφάσεις που μας έφεραν σε δύσκολη θέση, που ίσως να μας στοίχισαν κοντινά μας πρόσωπα ή ακόμα και να μας έφεραν κοντά στο θάνατο. Αποφάσεις που οι συνέπειες τους μας πόνεσαν τόσο που μας γονάτισαν, μέχρι να ξαναβρούμε το σθένος να αναρριχηθούμε στα τοιχώματα του σκοτεινού πηγαδιού που μας κρατούσε αιχμάλωτους και να επιστρέψουμε στο φως. Αυτές όμως οι πτυχές της ζωής μας αποτέλεσαν απαραίτητο και αναπόσπαστο μέρος της στην πορεία για να γίνουμε αυτοί που είμαστε σήμερα.
Καλά ως εδώ; Για κοιτάξτε και λίγο μπροστά τώρα. Μη μασάτε! Να κάνετε πάντα αυτό που η καρδιά σας λέει ότι υπό τις περιστάσεις είναι το σωστότερο να πράξετε. Ακόμα κι αν εκ των υστέρων η κίνηση σας αυτή αποδειχτεί λανθασμένη, μην ξεχνάτε ότι κάποιος μελλοντικός εαυτός σας θα σας ευχαριστεί για τη σοφία που του χαρίσατε.
Ολοκληρώνοντας, ας δούμε τι έχει να μας πει ο Πάολο Κοέλο:
Ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ** έχει πάντα καλά χαραγμένο στο μυαλό του ένα απόσπασμα του Τζον Μπάνιαν: «Αν κι έχω περάσει όλα όσα έχω περάσει, δε μετανιώνω για τα προβλήματα που προκάλεσα στον εαυτό μου, αφού αυτά με οδήγησαν μέχρι εκεί που επιθυμούσα να φτάσω.» Τώρα, όλα όσα κατέχω είναι αυτό το σπαθί και το παραδίδω σε όσους θέλουν να συνεχίσουν το προσκύνημά τους. Κουβαλάω πάνω μου τα σημάδια και τις ουλές των μαχών. Είναι οι μαρτυρίες των βιωμάτων μου, η ανταμοιβή των κατακτήσεών μου.»
Αυτά τα αγαπημένα σημάδια και οι ουλές είναι που θα μου ανοίξουν τις πύλες του Παραδείσου. Υπήρξε μια περίοδος κατά την οποία ζούσα ακούγοντας ηρωικές ιστορίες. Υπήρξε μια περίοδος κατά την οποία ζούσα μόνο και μόνο επειδή είχα ανάγκη να ζήσω. Τώρα, όμως ζω γιατί είμαι πολεμιστής και γιατί θέλω να βρεθώ κάποια μέρα στο πλευρό Εκείνου για τον οποίο τόσο πολέμησα».
* Το άρθρο μας αναφέρεται στο επεισόδιο 15, 6ος κύκλος της σειράς Star Trek: The Next Generation, με τίτλο «Tapestry».
** Αυτούσια η σελ. 41 από το Εγχειρίδιο του Πολεμιστή του Φωτός του Πάολο Κοέλο.
Μετάφραση Λένας Ταχματζίδου, εκδόσεις Λιβανή, Αθήνα, 1998
Πηγή: Φιλόσοφοι του Δρόμου
