Στο έργο του αυτό ο Γιουνγκ υποστήριξε ότι στη ζωή του ο άνθρωπος κατέχει δυο πηγές Γνώσης που εργάζονται για τη σωτηρία του. Η πρώτη ονομάζεται Lumen Dei , που είναι το φως που προέρχεται από τον ίδιο τον Θεό, και η δεύτερη ονομάζεται Lumen Naturae, δηλαδή το φως που βρίσκεται κρυμμένο μέσα στην ύλη και στις δυνάμεις της Φύσης. Ενώ το θεϊκό φως κατέρχεται και παρουσιάζεται μέσα στο μυστήριο της Ενσάρκωσης, το φυσικό φως θα πρέπει να απελευθερωθεί πρώτα με τη βοήθεια της αλχημείας για να γίνει μια υπολογίσιμη δύναμη. Ο κόσμος, σύμφωνα με τον Παράκελσο, εμπεριέχει το θεϊκό φως (ζωή), αλλά η ιερή αυτή ουσία βρίσκεται πιασμένη σε μια μηχανική παγίδα που ελέγχεται από ένα είδος δημιουργίας που ο ίδιος ονόμαζε Hylaster (από τις ελληνικές λέξεις ύλη και αστέρι). Η μεγάλη παγίδα που φυλακίζει το φως αποτελείται από τα τέσσερα στοιχεία: γη, ύδωρ, πυρ και αέρα. Ο ρόλος της αλχημείας είναι να «σπάσει» αυτές τις παγίδες και να προκαλέσει μια αρχική κατάσταση δημιουργικού χάους που θα καταλήξει στη σύνθεση των αντιθέτων ως μια υπέρτατη ένωση. Σε αυτή την υπέρτατη ένωση, έλεγε ο Γιουνγκ, το φυλακισμένο φως απελευθερώνεται και φθάνει στο σημείο της ύψιστης εκδήλωσής του.
Αν και δηλώσεις όπως οι παραπάνω αναφέρονται φαινομενικά στο υλικό σύμπαν και τη Φύση, ο Γιουνγκ διέκρινε μέσα τους ένα μοντέλο για την υλική και φυσική άποψη της ανθρώπινης φύσης. Οι προσπάθειες των αλχημιστών επικεντρώνονταν στην απελευθέρωση του πνεύματος ή της ψυχικής ενέργειας που βρίσκεται φυλακισμένη μέσα σε ένα σώμα, η οποία μπορούσε να γίνει μια ενέργεια διαθέσιμη για την εκπλήρωση της μεγαλύτερης αποστολής του ανθρώπινου πνεύματος. Η μελέτη της αλχημείας ενέπνευσε στον Γιουνγκ την έννοια της εξατομίκευσης, της απελευθέρωσης του ατόμου από τον ψυχικό του λαβύρινθο, και της λύσης του προσωπικού ψυχοδράματος. Η εργασία του με τον Αυστριακό ψυχίατρο Σίγκμουντ Φρόιντ στη σεξουαλική ψυχολογία, τον βοήθησε να κατανοήσει την ερωτική πλευρά της αλχημείας, τον Χυμικό Γάμο, με έμφαση στην ένωση των αντιθέτων. Στο δοκίμιο του «Τhe Psychology of theTransference» (Η Ψυχολογία της Μεταβίβασης) συναντούμε μια από τις συναρπαστικότερες εξερευνήσεις στην ψυχολογία της αλχημείας.
Στη μελέτη αυτή ο Γιουνγκ χρησιμοποίησε δέκα εικόνες που αναπαριστούν τη διαδικασία της ολοκλήρωσης του Μεγάλου Έργου των αλχημιστών, όπου εμφανίζονται οι δίδυμες δυνάμεις του βασιλιά και της βασίλισσας σε μια σειρά μυστικών ερωτικών σχέσεων, που καταλήγουν στη δημιουργία ενός ανδρόγυνου πλάσματος με το όνομα η Ευγενής Αυτοκράτειρα. Ο Γιουνγκ χρησιμοποιεί τη λέξη «μεταβίβαση» σαν ψυχολογικό συνώνυμο της αγάπης, της οποίας ο ρόλος, τόσο στις διαπροσωπικές σχέσεις όσο και στην ψυχολογική ανάλυση του βάθους, είναι να απαλύνει τις μεγαλύτερες πίκρες και τα τραύματα της ζωής. Η σειρά των εικόνων ξεκινά με μια πηγή που αναβλύζει, η οποία συμβολίζει την αφυπνισμένη ενέργεια της μεταμόρφωσης, και συνεχίζει με τη συνάντηση του βασιλιά με τη βασίλισσα οι οποίοι είναι ντυμένοι, όμως καταλήγουν στο τέλος να πετούν από πάνω τους τα ρούχα. Με τον τρόπο αυτό οι εραστές αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον, για να καταλήξουν σε μια ένωση με τη «γυμνή αλήθεια». Μετά οι εραστές βυθίζονται σε ένα αλχημικό λουτρό, επιτρέποντας έτσι στη δύναμη της αγάπης να αγκαλιάσει το συνειδητό «εγώ» τους και να σβήσει τις λογικές και γήινες σκέψεις τους.
Σε αυτή την κατάσταση της παθιασμένης ένωσης λαμβάνει χώρα η ψυχοσεξουαλική ένωση. Όμως, πάρα τις προσδοκίες, η ένωση αυτή δημιουργεί αρχικά μια νέα ανδρόγυνη μορφή που τελικά πεθαίνει. Το πνευματικό επακόλουθο της αγάπης δεν είναι βιώσιμο και πεθαίνοντας αποσυντίθεται. Και εδώ ακριβώς είναι που χρειάζεται η πίστη και η επιμονή στην ολοκλήρωση της διαδικασίας. Η ψυχή του ανδρόγυνου πλάσματος δεν εγκαταλείπει τη διαδικασία της μεταμόρφωσης. Ανεβαίνει στον ουρανό, σε ένα υψηλότερο επίπεδο συνείδησης, βυθίζεται στο ουράνιο φως και τελικά επιστρέφει στο θνητό της σώμα, και το αναγεννημένο πλάσμα στέκεται τώρα όρθιο σε όλη την υπερφυσική του δόξα. Ένα νέο πλάσμα γεννιέται αντικατοπτρίζοντας τον καρπό της αγάπης, τη μετασχηματισμένη συνείδηση των εραστών, που αποτελεί τώρα μια αδιάλειπτη ενότητα. Η αλχημεία της αγάπης έχει εκπληρώσει τη θριαμβευτική της αποστολή.
Το δοκίμιο αυτό του Γιουνγκ αποτελεί ένα θαυμάσιο αλφαβητάρι για την ψυχολογική προσέγγιση της αλχημείας. Πρόκειται στην πραγματικότητα για την κατάθεση μιας βαθιάς γνώσης για τον ψυχολογικό μηχανισμό της αγάπης μέσω της διαδικασίας της εναρμόνισης όλων των αντιθέτων, μιας διαδικασίας συναισθηματικής, διανοητικής, φυσικής και μεταφυσικής. Παρότι πολλοί αλχημιστές και μυστικιστές τον κατηγορούν ότι περιόρισε την αλχημεία σε αμιγώς ψυχολογικά μοντέλα, πρέπει να πούμε ότι ο Γιουνγκ αναγνώριζε ότι η αλχημεία ασχολείται όχι μόνο με την ανάλυση του ανθρώπου αλλά και της ίδιας της Φύσης. Τον ενδιέφερε περισσότερο πώς ανταποκρίνεται η ψυχή στο γρίφο της ύπαρξης και λιγότερο η Φύση και ο σκοπός της Δημιουργίας. Ο Γιουνγκ μελέτησε την ψυχολογία του ανθρώπου και όχι τη ζωή. Αντίθετα, αντικείμενο της έρευνας ενός αλχημιστή είναι η ίδια η ζωή και η σχέση του μαζί της, η εντατική και σε βάθος μελέτη της οποίας αποκαλύπτει ότι ο αλχημιστής και η ζωή είναι ένα και το αυτό, το παν. Από αυτή τη σκοπιά, η άποψη του Γιουνγκ για την αλχημεία είναι περιορισμένη σε μια αντίληψη ψυχολογική, παρότι ο σύγχρονος αλχημιστής καθηγητής Μάνφρεντ Γιούνιους υποστηρίζει ότι τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γιουνγκ είχε φτιάξει ένα εργαστήριο για πρακτική εργασία.
Τα αλχημικά του ενδιαφέρονται και η διαίσθησή του διαπότισαν πολλές από τις εργασίες του, οι οποίες τελικά συγκεντρώθηκαν στο βιβλίο του «Psychology and Religion» (Ψυχολογία και Θρησκεία).Ο Γιουνγκ δεν σταμάτησε ποτέ να τονίζει τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στις αλχημικές εικόνες και τον χριστιανισμό, περιγράφοντας όχι μόνο τη σχέση που υπάρχει μεταξύ της Φιλοσοφικής Λίθου και της εικόνας του Χριστού, αλλά και τη σχέση ανάμεσα στον χριστιανισμό και την αλχημεία. «Η αλχημεία», έλεγε, «έχει μια αντισταθμιστική σχέση με την κύρια τάση του χριστιανισμού, όπως ακριβώς λειτουργεί κι ένα όνειρο στη συνειδητή συμπεριφορά εκείνου που το ονειρεύεται (…)» Άλλα σημαντικά βιβλία του Γιουνγκ για την αλχημεία είναι οι«Αλχημικές Μελέτες» και το μνημειώδες και τελευταίο έργο του «Mysterium Coniunctionis» (Μυστήριο της Ένωσης), στο οποίο παρουσίασε τα τελικά του συμπεράσματα από την πολύχρονη ενασχόλησή του με την αλχημεία. Στο έργο αυτό ασχολείται με τον προβληματισμό του ψυχοσωματικού μυστηρίου που οι αλχημιστές του παρελθόντος αποκαλούσαν unus mundus (ένας κόσμος), και διερευνά τη φύση των αντιθέτων και ιδιαίτερα του αρσενικού και του θηλυκού, όπως αναπαριστώνται στην αλχημεία με τον Ήλιο και τη Σελήνη, ή τον Κόκκινο Βασιλιά και τη Λευκή Βασίλισσα.
Υποστήριξε ότι στις ρίζες ολόκληρης της ύπαρξης υπάρχει ένας χώρος όπου το φυσικό και το πνευματικό δημιουργούν μια υπερβατική ένωση. Τα φαινόμενα της συγχρονικότητας και κάποια ανεξήγητα μυστήρια, που η φύση τους είναι είτε σωματική είτε ψυχική, φαίνεται να απορρέουν από αυτή την ενοποιημένη κατάσταση. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η παράξενη αυτή περιοχή των μυστηρίων αποτελεί την πραγματική κατάσταση των αρχετύπων, τα οποία προβάλλονται στην ψυχή ενώ στην πραγματικότητα βρίσκονται έξω από αυτήν. Ενώ η ένταση μεταξύ των αντιθέτων παραμένει ο μεγάλος λειτουργικός μηχανισμός της έκφρασης, της ζωής και του μετασχηματισμού, η όλη διαδικασία φαίνεται πως λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο ενός ενοποιημένου μοντέλου του κόσμου όπου η ύλη και το πνεύμα, ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα, εμφανίζονται σαν απόψεις ενός ψυχωτικού βασιλείου της πραγματικότητας. Ο Γιουνγκ διευκρινίζει επίσης ότι ο κόσμος είναι αντανάκλαση της ενδότερης ψυχής, ότι στην ουσία κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για οτιδήποτε συμβαίνει στον εξωτερικό κόσμο. Αυτό είναι το κλειδί της πραγματικής σημασίας της ανθρωπότητας ως μικρόκοσμου, όπως επάνω έτσι και κάτω, όπως εντός έτσι και εκτός.
Συγγραφέας: Μιχαήλ Γρηγορίου
Πηγή: theosophicalsociety.gr
