Θωθ των Αιγυπτίων, Ερμής των Ελλήνων, Ερμής ο Τρισμέγιστος των δύο λαών
Κοινές Θεολογικές παραδοχές και Κοσμογονία
Το θέμα μας σχετίζεται με τις κοινές θεολογικές παραδοχές της αρχαιότητας στην
Ελλάδα και στην Αίγυπτο και την κοσμογονία. Είναι αλήθεια ότι ορισμένοι
παραξενεύθηκαν γιατί επέλεξα να σας παρουσιάσω ένα θέμα που
χαρακτηρίζεται εξαιρετικά δύσκολο. Κι αυτό γιατί αναφέρεται στο θολό
τοπίο της μυθολογίας και άπτεται μιας ολόκληρης γκάμας επιστημών, όπως, η
κοσμολογία, η προϊστορία, η αρχαιολογία, η θεολογία και άλλες. Και
ακόμη γιατί έχουν γραφτεί γι' αυτό δεκάδες χιλιάδες προσεγγίσεις από
επιστήμονες και ειδικούς μελετητές, πολλές από τις οποίες και
αλληλοσυγκρούονται.
Εκ προοιμίου λοιπόν πρέπει να τονίσω ότι ερέθισμα γι' αυτή την επιλογή μου υπήρξαν τρεις λόγοι, τους οποίους θεωρώ σημαντικούς.
Πρώτον: Γιατί καταδεικνύει τις προαιώνιες σχέσεις των Ελλήνων με τους Αιγυπτίους.
Δεύτερον: Γιατί αναφέρεται σε πολλές, περίπου κοινές, όπως προείπα, θεολογικές παραδοχές των δύο λαών της αρχαιότητας.
Τρίτον: Γιατί ένα μέρος των τότε παραδοχών, κυρίως ως προς τη Δημιουργία, γίνεται αποδεκτό και από τη σύγχρονη επιστημονική κοινότητα.
Θα μου επιτρέψετε εισάγοντας το θέμα να κάνω μια αναδρομή στο χρόνο και στα γενεσιουργά αίτια της εμφάνισης των θεών και όσων θα σας εκθέσω στη συνέχεια. Όλα ξεκινούν από την εποχή που τα έντονα φυσικά φαινόμενα προκαλούν το δέος των ανθρώπων. Αυτό εξελίσσεται με την πάροδο των χιλιετιών σε θεοποίηση της φύσης και των εκδηλώσεών της. Όσο όμως αναπτύσσεται ο νεοφλοιός του εγκεφάλου, οι άνθρωποι περνούν εξελικτικά σε φάση αναζήτησης υπερβατικών δυνάμεων. Δυνάμεων, που καθώς πιστεύουν, ρυθμίζουν τη ζωή τους και τα του Σύμπαντος.
Ο φόβος του θανάτου, εξ άλλου, γεννά στην τότε ανθρωπότητα την ελπίδα ότι η ζωή δεν σταματά στη γήινη εγκαταβίωση αλλά συνεχίζεται και πέραν αυτής. Κι αυτό γιατί η θνητότητα και η φθορά του σώματος είναι εμφανής. Σηματοδοτεί ένα τέλος. Μια κατάσταση που ενστικτωδώς δεν είναι αποδεκτή από τον άνθρωπο. Δημιουργείται έτσι η ελπίδα και αυτή εδραιώνει βαθμηδόν την πίστη για την ύπαρξη αθάνατης ψυχής, η οποία αποχωρίζεται από το σώμα κατά τη στιγμή του θανάτου και ανέρχεται προς το υπερβατικό. Εκεί όπου υπάρχει αθανασία και κυριαρχούν οι θεοί, που όπως πιστεύουν, θα κρίνουν τις πράξεις του ανθρώπου στη γη.
Πρώτον: Γιατί καταδεικνύει τις προαιώνιες σχέσεις των Ελλήνων με τους Αιγυπτίους.
Δεύτερον: Γιατί αναφέρεται σε πολλές, περίπου κοινές, όπως προείπα, θεολογικές παραδοχές των δύο λαών της αρχαιότητας.
Τρίτον: Γιατί ένα μέρος των τότε παραδοχών, κυρίως ως προς τη Δημιουργία, γίνεται αποδεκτό και από τη σύγχρονη επιστημονική κοινότητα.
Θα μου επιτρέψετε εισάγοντας το θέμα να κάνω μια αναδρομή στο χρόνο και στα γενεσιουργά αίτια της εμφάνισης των θεών και όσων θα σας εκθέσω στη συνέχεια. Όλα ξεκινούν από την εποχή που τα έντονα φυσικά φαινόμενα προκαλούν το δέος των ανθρώπων. Αυτό εξελίσσεται με την πάροδο των χιλιετιών σε θεοποίηση της φύσης και των εκδηλώσεών της. Όσο όμως αναπτύσσεται ο νεοφλοιός του εγκεφάλου, οι άνθρωποι περνούν εξελικτικά σε φάση αναζήτησης υπερβατικών δυνάμεων. Δυνάμεων, που καθώς πιστεύουν, ρυθμίζουν τη ζωή τους και τα του Σύμπαντος.
Ο φόβος του θανάτου, εξ άλλου, γεννά στην τότε ανθρωπότητα την ελπίδα ότι η ζωή δεν σταματά στη γήινη εγκαταβίωση αλλά συνεχίζεται και πέραν αυτής. Κι αυτό γιατί η θνητότητα και η φθορά του σώματος είναι εμφανής. Σηματοδοτεί ένα τέλος. Μια κατάσταση που ενστικτωδώς δεν είναι αποδεκτή από τον άνθρωπο. Δημιουργείται έτσι η ελπίδα και αυτή εδραιώνει βαθμηδόν την πίστη για την ύπαρξη αθάνατης ψυχής, η οποία αποχωρίζεται από το σώμα κατά τη στιγμή του θανάτου και ανέρχεται προς το υπερβατικό. Εκεί όπου υπάρχει αθανασία και κυριαρχούν οι θεοί, που όπως πιστεύουν, θα κρίνουν τις πράξεις του ανθρώπου στη γη.
Θα ακολουθήσει μια μακραίωνη εξελικτική πορεία στις ανθρώπινες παραδοχές ως προς την αθανασία της ψυχής και την κυρίαρχη παρουσία των Θεών. Και στη διάρκειά της η λατρεία αποκτά τύπους και ισχυροποιείται η πίστη για ζωή μετά το θάνατο.
Το να θελήσει κανείς να παρακολουθήσει αυτή την πορεία είναι ουτοπικό. Ψήγματα μόνον περιέρχονται σε γνώση μας από την ερμηνεία των μύθων και από τα ευρήματα των αρχαιολόγων στους λατρευτικούς χώρους, όπως είναι οι ναοί, οι βωμοί, τα νεκροταφεία αλλά και από τα κτερίσματα.
Ας
έρθουμε τώρα στις παραδοχές Ελλήνων και Αιγυπτίων, που αποτελούν και το
κύριο θέμα μας. Είναι γεγονός ότι αν κάποιος θελήσει να μπει στο
λαβύρινθο της ελληνικής μυθολογίας και εκείνης της γενέθλιας γης των
μελών του Συνδέσμου μας, της Αιγύπτου και να περπατήσει στους
δαιδαλώδεις διαδρόμους της, θα διαπιστώσει πως η σχέση των Ελλήνων με
τους Αιγυπτίους χάνεται στα βάθη των χιλιετιών μέχρις εκείνων της
προϊστορίας. Ιδιαίτερα αν επιμερίσει τη μελέτη στις θεολογικές και
κοσμολογικές δοξασίες τους θα ανακαλύψει πάμπολλα κοινά στοιχεία.Ασφαλώς θα σας έτυχε να διαβάσετε ή να ακούσετε πολλά γι' αυτή τη σχέση. Γι' αυτό δεν θα σας κουράσω με επαναλήψεις. Ενδεικτικά μόνον θα αναφερθώ στο χώρο της θεολογίας, υπενθυμίζοντάς σας ότι από τους αρχαϊκούς χρόνους ο ’μμων ήταν ήδη γνωστός στην Ελλάδα ως ’μμων Ζευς και διέθετε δικούς του ναούς, όπως αυτοί που ανακαλύφθηκαν στον Ωρωπό και στο Γύθειο. Αλλά και ή Ίσιδα, της οποίας αρχαίος ναός αποκαλύφθηκε πρόσφατα στην περιοχή της Νέας Μάκρης. Και δεν είναι μόνον αυτά, δεδομένου ότι στα κυριότερα ελληνικά μουσεία μπορεί κανείς να δει αγάλματα αιγυπτιακών θεοτήτων, πράγμα που αποτελεί ένδειξη κοινών θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Ιδιαίτερα κατά την εποχή των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο, στην οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια, η σχέση αυτή των δύο λαών οδήγησε στην προσπάθεια ταύτισης θεοτήτων του αιγυπτιακού πανθέου με θεότητες των Ελλήνων. Κι αυτή είναι γνωστή ως "θρησκευτικός συγκρητισμός".
Θα αναφερθώ σε μια μορφή του αιγυπτιακού πανθέου, από τις λιγότερο γνωστές στον πολύ κόσμο, αλλά πασίγνωστη στους εσωτεριστές και τους ιστορικούς, τον Θωθ ή Τεούχ και τον Ολύμπιο Ερμή του ελληνικού Δωδεκαθέου. Κι αυτό γιατί από τις δύο αυτές θεότητες προέκυψε μια μορφή που δεν ήταν ούτε ο Θωθ ούτε ο Ολύμπιος Ερμής. Ήταν ένας συγκερασμός των δύο. Και σ' αυτή τη νέα μορφή δόθηκε το όνομα Ερμής ο Τρισμέγιστος.
Υποστηρίζεται μάλιστα από πολλούς ερευνητές ότι ονομάσθηκε Τρισμέγιστος διότι κατείχε τα τρία μέρη της κοσμικής σοφίας. Δηλαδή της αστρολογίας, που θεωρείται ότι αναφέρεται στη σελήνη. Της Αλχημείας, που αποδίδεται στον ήλιο. Και της Θεουργίας, που πίστευαν, όπως θα πούμε πιο κάτω, ότι σχετίζεται με τους αστέρες. Αυτή η ταύτιση των δύο θεοτήτων σε μια μορφή, ανέδειξε μάλιστα ένα κυρίαρχο θρησκευτικό φιλοσοφικό και πρακτικό ρεύμα, πού ο απόηχός του φτάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή.
Πρέπει, ξεκινώντας την αναφορά μας στις δύο αυτές θεότητες να τονίσουμε ότι στις αρχέγονες περιόδους του αιγυπτιακού πολιτισμού θεωρούσαν τον Θωθ θεό της Σελήνης και από το σεληνιακό συσχετισμό του δέχονταν ότι αντλεί την πολυμορφία του, καθώς εκφράζεται με πολλά και διαφορετικά πρόσωπα. Στην πραγματικότητα, όσα αναφέρονται σ' αυτόν έχουν τις ρίζες τους στο ότι οι φάσεις της Σελήνης ήσαν τόσο σημαντικές για τους ρυθμούς της αιγυπτιακής ζωής, ώστε ο Θωθ να θεωρηθεί αρχή της κοσμικής τάξης.
Τον θεωρούσαν κύριο της Γνώσης όλων των Επιστημών και προσωποποίηση της κατανόησης και της λογικής. Και πίστευαν ότι εκείνος ήταν που οδηγούσε το νεκρό στο βασίλειο των θεών για να ακολουθήσει η κρίση της ψυχής του.
Ο Θωθ, εμφανίζεται επίσης σε άλλους μύθους σαν βασιλιάς και αρχιερέας της μυθικής Ατλαντίδος και ιδρυτής της πρώτης αποικίας της χαμένης ηπείρου στην Αίγυπτο. την οποία κυβέρνησε επί αιώνες, υπερβαίνοντας σε χρόνο τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων.
Άλλοτε λοιπόν εμφανίζεται σαν θεότητα των Αιγυπτίων και άλλοτε αμφισβητείται η ύπαρξή του και υποστηρίζεται, ότι όσα αποδίδονται σ' αυτόν, αποτελούσαν διδαχές του ιερατείου.
Συγγραφέας: Γεώργιος Βαξεβανίδης
Πηγή: www.ideotopos.gr
