Το Dark City είναι μια από τις σημαντικές ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Ο κύριος άξονας της περιστρέφεται γύρω από το ερώτημα «τι είναι η ψυχή του ανθρώπου».
Ακριβώς αυτό το μυστήριο προσπαθούν να λύσουν κάποια όντα που αναφέρονται ως ξένοι. Δεν είναι άνθρωποι. Η φυλή τους είναι στα πρόθυρα της εξαφάνισης και πιστεύουν πως αν κατανοήσουν τη λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής , θα μπορέσουν να ενσωματωθούν με τους ανθρώπους και να επιβιώσουν. Έτσι, κάνουν ένα πείραμα, έχοντας για βοηθό έναν άνθρωπο επιστήμονα να τους βοηθά.
«....Τους αποκαλώ Ξένους. Μας απήγαγαν και μας έφεραν εδώ. Αυτή η πόλη και όλοι μέσα σε αυτήν είναι το πείραμά τους. Ανακατεύουν τις αναμνήσεις μας, για να βρουν τι μας κάνει μοναδικούς. Κάποιος είναι επιθεωρητής τη μια μέρα, κάτι άλλο την άλλη. Όταν θέλουν να μελετήσουν ένα δολοφόνο διοχετεύουν σ' έναν πολίτη μια νέα προσωπικότητα και μαζί με αυτήν, οικογένεια, φίλους και ολόκληρη ιστορία. Παρατηρούν τα αποτελέσματα. Κάποιος που δέχεται την ιστορία ενός δολοφόνου θα συνεχίσει έτσι; Ή είμαστε κάτι παραπάνω από ένα σύνολο αναμνήσεων; Η ατομικότητά μας, η ψυχή μας, μας διαφοροποιεί από αυτούς. Νομίζουν ότι θα βρουν την ψυχή μας, αν καταλάβουν πώς λειτουργούν οι αναμνήσεις ....»
Έτσι λοιπόν, όταν το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα. αποκοιμίζουν τους ανθρώπους και αλλάζουν το σκηνικό.
Κάποιος όμως ξυπνά κατά τη διάρκεια της διοχέτευσης αναμνήσεων, καταφέρνει να πιστέψει στις δυνάμεις του, να συντονιστεί με τις δυνάμεις των ξένων και να καταστρέψει, στο τέλος, αυτό το ανούσιο πείραμα.
Όλα διαδραματίζονται στο σκοτάδι, διότι αυτά τα πλάσματα δεν αντέχουν το φως του ήλιου. Αυτό το μοτίβο, πέρα από το ότι είναι κλασικό σ' αυτού του είδους τις ταινίες, φιλοσοφικά παραπέμπει και στη σπηλιά που αναφέρει ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία».
Οι άνθρωποι ζουν αλυσοδεμένοι μέσα στο σκοτάδι της σπηλιάς, χωρίς να έχουν συνείδηση των αλυσίδων τους. Ο ήλιος της αλήθειας λάμπει έξω από τη σπηλιά. Τα «αφεντικά» της σπηλιάς (εδώ οι Ξένοι) αποπροσανατολίζουν τους ανθρώπους δημιουργώντας σκιές (αναμνήσεις) με τις οποίες απασχολούνται. Πάντα υπήρχει όμως εκείνος που διαφέρει και αντιστέκεται στο σύστημα, σπάει τις αλυσίδες του και αναζητά τον ήλιο.
«.....Εσύ διαφέρεις! Αντιστάθηκες στη διοχέτευση και απέκτησες την ικανότητά τους για συντονισμό».
Οι αλλαγές των αναμνήσεων, σε συνδυασμό με την, ολική αλλαγή του περιβάλλοντος και την ανικανότητα των ανθρώπων να θυμηθούν οτιδήποτε προϋπήρξε, καθώς και η τέλεια ταύτιση τους με τις καινούργιες αναμνήσεις, θυμίζει την Ανατολικής προέλευσης θεώρηση της μετενσάρκωσης. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία η ψυχή που είναι αθάνατη υποδύεται σε κάθε ζωή διαφορετικούς ρόλους, για να πάρει εμπειρίες με τελικό σκοπό την τελειοποίησή της. Ο απλός άνθρωπος δεν έχει συνείδηση σε βαθμό που να μπορεί να θυμηθεί το παρελθόν, επειδή ίσως δεν έχει ακόμη τη δύναμη να αντέξει μια τέτοια αλήθεια. Σύμφωνα με αυτήν την. παράδοση, μόνο μερικές μεγάλες μορφές μυστών κατάφεραν να έχουν καθαρές αναμνήσεις.
Επίσης, μοιάζει η ταινία να ειρωνεύεται την ορθολογιστική αντίληψη, που ταυτίζει την ύπαρξη με τη σκέψη, «σκέφτομαι άρα υπάρχω», καθώς επίσης και τις ακραίες ψυχιατρικές απόψεις, ότι όλα είναι θέμα αναμνήσεων.
Υπάρχει ένα στοιχείο μέσα στον άνθρωπο το οποίο μπορεί να εδρεύει στο νου αλλά δεν είναι ο νους. Γι' αυτό και κάθε άνθρωπος είναι υπέροχα διαφορετικός και δεν μπορεί να κλειστεί μέσα σε καλούπι, όσο κι αν το προσπαθεί ο σύγχρονος πολιτισμός. Ακόμη κι αν τοποθετήσουν στο ίδιο ακριβώς περιβάλλον δύο ανθρώπους που γεννήθηκαν την ίδια μέρα, γνωρίζουμε πλέον ότι οι επιλογές τους, κατά κανόνα, δεν πρόκειται να είναι οι ίδιες. Εκεί κρύβεται η έννοια της ελεύθερης Βούλησης, και ακριβώς αυτό αποτελεί τη μεγάλη σπαζοκεφαλιά των σύγχρονων επιστημόνων.
Ίσως τελικά την απάντηση στο ερώτημα της ψυχής να μας τη δίνει ο πρωταγωνιστής στο τέλος ταινίας.
«.... θέλεις να μας μάθεις τί είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Δεν θα το βρεις ποτέ εδώ μέσα (δείχνει το μέτωπό του).Ψάχνετε σε λάθος μέρος ...».
Ακριβώς αυτό το μυστήριο προσπαθούν να λύσουν κάποια όντα που αναφέρονται ως ξένοι. Δεν είναι άνθρωποι. Η φυλή τους είναι στα πρόθυρα της εξαφάνισης και πιστεύουν πως αν κατανοήσουν τη λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής , θα μπορέσουν να ενσωματωθούν με τους ανθρώπους και να επιβιώσουν. Έτσι, κάνουν ένα πείραμα, έχοντας για βοηθό έναν άνθρωπο επιστήμονα να τους βοηθά.
«....Τους αποκαλώ Ξένους. Μας απήγαγαν και μας έφεραν εδώ. Αυτή η πόλη και όλοι μέσα σε αυτήν είναι το πείραμά τους. Ανακατεύουν τις αναμνήσεις μας, για να βρουν τι μας κάνει μοναδικούς. Κάποιος είναι επιθεωρητής τη μια μέρα, κάτι άλλο την άλλη. Όταν θέλουν να μελετήσουν ένα δολοφόνο διοχετεύουν σ' έναν πολίτη μια νέα προσωπικότητα και μαζί με αυτήν, οικογένεια, φίλους και ολόκληρη ιστορία. Παρατηρούν τα αποτελέσματα. Κάποιος που δέχεται την ιστορία ενός δολοφόνου θα συνεχίσει έτσι; Ή είμαστε κάτι παραπάνω από ένα σύνολο αναμνήσεων; Η ατομικότητά μας, η ψυχή μας, μας διαφοροποιεί από αυτούς. Νομίζουν ότι θα βρουν την ψυχή μας, αν καταλάβουν πώς λειτουργούν οι αναμνήσεις ....»
Έτσι λοιπόν, όταν το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα. αποκοιμίζουν τους ανθρώπους και αλλάζουν το σκηνικό.
Κάποιος όμως ξυπνά κατά τη διάρκεια της διοχέτευσης αναμνήσεων, καταφέρνει να πιστέψει στις δυνάμεις του, να συντονιστεί με τις δυνάμεις των ξένων και να καταστρέψει, στο τέλος, αυτό το ανούσιο πείραμα.
Όλα διαδραματίζονται στο σκοτάδι, διότι αυτά τα πλάσματα δεν αντέχουν το φως του ήλιου. Αυτό το μοτίβο, πέρα από το ότι είναι κλασικό σ' αυτού του είδους τις ταινίες, φιλοσοφικά παραπέμπει και στη σπηλιά που αναφέρει ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία».
Οι άνθρωποι ζουν αλυσοδεμένοι μέσα στο σκοτάδι της σπηλιάς, χωρίς να έχουν συνείδηση των αλυσίδων τους. Ο ήλιος της αλήθειας λάμπει έξω από τη σπηλιά. Τα «αφεντικά» της σπηλιάς (εδώ οι Ξένοι) αποπροσανατολίζουν τους ανθρώπους δημιουργώντας σκιές (αναμνήσεις) με τις οποίες απασχολούνται. Πάντα υπήρχει όμως εκείνος που διαφέρει και αντιστέκεται στο σύστημα, σπάει τις αλυσίδες του και αναζητά τον ήλιο.
«.....Εσύ διαφέρεις! Αντιστάθηκες στη διοχέτευση και απέκτησες την ικανότητά τους για συντονισμό».
Οι αλλαγές των αναμνήσεων, σε συνδυασμό με την, ολική αλλαγή του περιβάλλοντος και την ανικανότητα των ανθρώπων να θυμηθούν οτιδήποτε προϋπήρξε, καθώς και η τέλεια ταύτιση τους με τις καινούργιες αναμνήσεις, θυμίζει την Ανατολικής προέλευσης θεώρηση της μετενσάρκωσης. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία η ψυχή που είναι αθάνατη υποδύεται σε κάθε ζωή διαφορετικούς ρόλους, για να πάρει εμπειρίες με τελικό σκοπό την τελειοποίησή της. Ο απλός άνθρωπος δεν έχει συνείδηση σε βαθμό που να μπορεί να θυμηθεί το παρελθόν, επειδή ίσως δεν έχει ακόμη τη δύναμη να αντέξει μια τέτοια αλήθεια. Σύμφωνα με αυτήν την. παράδοση, μόνο μερικές μεγάλες μορφές μυστών κατάφεραν να έχουν καθαρές αναμνήσεις.
Επίσης, μοιάζει η ταινία να ειρωνεύεται την ορθολογιστική αντίληψη, που ταυτίζει την ύπαρξη με τη σκέψη, «σκέφτομαι άρα υπάρχω», καθώς επίσης και τις ακραίες ψυχιατρικές απόψεις, ότι όλα είναι θέμα αναμνήσεων.
Υπάρχει ένα στοιχείο μέσα στον άνθρωπο το οποίο μπορεί να εδρεύει στο νου αλλά δεν είναι ο νους. Γι' αυτό και κάθε άνθρωπος είναι υπέροχα διαφορετικός και δεν μπορεί να κλειστεί μέσα σε καλούπι, όσο κι αν το προσπαθεί ο σύγχρονος πολιτισμός. Ακόμη κι αν τοποθετήσουν στο ίδιο ακριβώς περιβάλλον δύο ανθρώπους που γεννήθηκαν την ίδια μέρα, γνωρίζουμε πλέον ότι οι επιλογές τους, κατά κανόνα, δεν πρόκειται να είναι οι ίδιες. Εκεί κρύβεται η έννοια της ελεύθερης Βούλησης, και ακριβώς αυτό αποτελεί τη μεγάλη σπαζοκεφαλιά των σύγχρονων επιστημόνων.
Ίσως τελικά την απάντηση στο ερώτημα της ψυχής να μας τη δίνει ο πρωταγωνιστής στο τέλος ταινίας.
«.... θέλεις να μας μάθεις τί είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Δεν θα το βρεις ποτέ εδώ μέσα (δείχνει το μέτωπό του).Ψάχνετε σε λάθος μέρος ...».
Πηγή: nea-acropoli-athens.gr
