Σύμφωνα με την επιστήμη της Ψυχολογίας, ο άνθρωπος διαθέτει 4 βασικά ένστικτα: το ένστικτο επιβίωσης, το ένστικτο αναπαραγωγής, το ένστικτο εξουσίας και το ένστικτο αιωνιότητας. Ο εσωτερισμός, αναφέρει πως μέσα στο ένστικτο αιωνιότητας, υπάρχει αυτό που ονομάζουμε «Το εσωτερικό ον» του ανθρώπου, το βαθύτερο και υψηλότερο μέρος που διαθέτει ο άνθρωπος. Αυτό που βρίσκεται πάνω και πρώτα από την ιδιότητά του ως λογικό ον. Οι αρχαίες εσωτερικές διδασκαλίες, θεωρούν τον άνθρωπο πρώτα εσωτερικό και έπειτα διανοητικό ή λογικό ον. Η λέξη «άνθρωπος» προέρχεται από το «άνω» και το ρήμα «θρώσκω» που σημαίνει, αυτός που κοιτάζει προς τα πάνω ή προχωράει προς τα πάνω. Έτσι, και σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, ο άνθρωπος είναι ένα ον που πρώτα από όλα είναι εσωτερικό, δηλαδή πορεύεται σε μια ανοδική πορεία εξέλιξης, οδεύει σε αυτό που ονομάζουμε «Ανώτερο», «Ιερό» και έπειτα έρχεται η λογική, το συναίσθημα και όσα άλλα εκδηλωμένα χαρακτηριστικά ή ιδιότητες διαθέτει, για να συμπληρώσουν αυτήν την πορεία.
Θα λέγαμε ότι μιλάμε για έναν πιο εσωτερικό δρόμο που διανύει η ανθρώπινη ύπαρξη, για μια πορεία εσωτερικοποίησης και ανύψωσης, που συμπληρώνεται από αυτό που ονομάζουμε πορεία προς τα έξω, έκφραση, δράση μέσα στην πολλαπλότητα, με σκοπό να εφαρμόσουμε αυτά που συνειδητοποιήσαμε από την εσωτερική μας πορεία, να σκορπίσουμε το φως που «μαζέψαμε» από μέσα. Μπορούμε να πούμε, κάπως παραβολικά, ότι οι δυο αυτές δράσεις του ανθρώπου, μοιάζουν με τις δυο τάσεις που έχει η ίδια η Ζωή, που θεωρείται μια Μεγάλη Πνοή, μια Αναπνοή. Η αναπνοή αποτελείται από αυτό που ονομάζουμε εισπνοή, δηλαδή μια κεντρομόλο δύναμη που ωθεί προς τα μέσα, προς το εσωτερικό μας κέντρο και την εκπνοή, μια φυγόκεντρο δύναμη που μας σκορπίζει προς τα έξω, στη δημιουργία. Έτσι, και σύμφωνα με τις εσωτερικές διδασκαλίες των χιλιόχρονων πολιτισμών, με αυτές τις δυο συμπληρωματικές πορείες ο άνθρωπος μπορεί να «Ιεροποιήσει», να λειτουργήσει έτσι ώστε, οι καθημερινές πράξεις της «βέβηλης» ζωής του να συμμετέχουν στη διάσταση του ιερού.
Η έκφραση-εκδήλωση του ιερού μέσα το βέβηλο γίνεται μέσα από αυτό που ονομάζουμε Ιεροφάνεια: τη φανέρωση του ιερού. Υπάρχουν 5 βασικές όψεις της Ιεροφάνειας: η Θεοφάνεια, το Σύμβολο, ο Μύθος, η Τελετή και η Μύηση.
Ο Μύθος είναι η προσέγγιση μιας ψυχολογικής ή πνευματικής πραγματικότητας. Αποτελεί μια πραγματικότητα που συνέβη και θεμελιώνει τη μελλοντική εξέλιξη ενός λαού ή μιας κατάστασης. Είναι, θα λέγαμε, μια ιερή ιστορία. Οι αρχαίοι μύθοι αποτελούν έναν πραγματικό θησαυρό σοφίας. Σε αυτούς φυλάσσεται όλη η σοφία της παράδοσης. «…Οι παραδοσιακές κοινωνίες ήταν συνδεδεμένες με την άχρονη παράδοση, είχαν μύθους, μυήσεις και τυπικές ιεροτελετουργίες…». (Επιλογή ομιλιών στη Νέα Ακρόπολη, Γ.Α. Πλάνας, σελ. 218).
Οι μύθοι αποτελούν την ιστορία των πράξεων των Υπερφυσικών οντοτήτων ή των Θεών. Είναι απόλυτα αληθινοί και ιεροί γιατί περιγράφουν το έργο των θεών.
Ιστορούν μια «δημιουργία» και έτσι θεμελιώνονται σαν πρότυπα μοντέλα συμπεριφοράς προς μίμηση. Οι παραδοσιακές κοινωνίες είχαν κύριο μέλημά τους να μπορούν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στο πρότυπο του μύθου, πρότυπο που αποτελούσε γι’ αυτούς την πράξη του θεού ή του ήρωα. Θεωρούσαν τους μύθους εκφραστές της αλήθειας, που μπορούσαν να τους δώσουν τη λύση σε κάθε σημαντικό πρόβλημα της ίδιας τους της ύπαρξης.
Μέσα από τη μελέτη του μύθου γνωρίζουμε την αρχή των πραγμάτων και πώς να τα χειριζόμαστε με τη δική μας βούληση.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του μύθου είναι ότι χρησιμοποιεί τη συμβολική γλώσσα, τη γλώσσα των συμβόλων. Ακόμα, είναι πολυδιάστατος, έχει δηλαδή, πολλές χροιές ερμηνείας και διάφορες διδασκαλίες που κρύβει μέσα του. Είναι σαν το Θεό, που…. «θα πει μια λέξη και θα πάρει το σχήμα κάθε πράγματος που βαδίζει στη γη, κολυμπάει στο νερό ή καίει σαν τη φωτιά» (Ο Ήρωας με τα χίλια πρόσωπα, Joseph Cambell, εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1990, σελ 457).
Τα σύμβολα, που αποτελούν τη γλώσσα έκφρασης των μύθων, είναι μορφές που μεταφέρουν ουσίες, μορφές μέσα στις οποίες ενσαρκώνονται Αρχέτυπα. Η λέξη «Σύμβολο» προέρχεται από το ρήμα «συμβάλλω» που σημαίνει φέρνω μαζί μου, μέσα μου. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι το σύμβολο είναι ένας φάκελος (μορφή), που κρύβει μέσα του ένα γράμμα (ουσία). Είναι αυτό που ενώνει το επάνω με το κάτω ή το μέσα (ιερό) με το έξω (βέβηλο). Τα σύμβολα δεν είναι δημιουργήματα του ανθρώπου, διότι τότε πρόκειται για σήματα, αλλά μορφές που η ίδια η φύση μάς προσφέρει, γι’ αυτό και αναγνωρίζονται από όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα βέβαια από το γεγονός ότι αυτό τα κάνει πολυδιάστατα, επειδή ο καθένας έχει τη δική του πλευρά ερμηνείας, όντας ο καθένας μας διαφορετικό και μοναδικό ον. Ή αν θέλαμε να το εκφράσουμε σωστότερα, θα λέγαμε ότι το σύμβολο «μιλά στον καθένα στη δική του γλώσσα», ανάλογα με το επίπεδο της συνείδησής του.
Ο μύθος πρέπει να γίνεται βίωμα και αφού γίνει αυτό, τότε ενεργοποιούνται όλα τα γεγονότα που περιγράφει. Αυτό ονομάζεται Μύηση. Μύηση δηλαδή είναι το αποτέλεσμα που προκύπτει από τη βίωση του μύθου, δηλαδή το ανέβασμα της συνείδησης σε ένα υψηλότερο σκαλοπάτι. Είναι μια αλλαγή στη διάσταση της συνείδησης που επιτρέπει την κατανόηση των ανώτερων αληθειών που αφηγείται ο μύθος. Η μύηση αποτελεί μια διαδικασία εσωτερικής ανανέωσης και προϋποθέτει το «θάνατο» του παλιού, για να γεννηθεί κάτι νέο και καλύτερο, υψηλότερο. Ο Πλάτωνας έλεγε: «Το να πεθάνει κανείς, σημαίνει να μυηθεί». Η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ, έγραψε: «Κανένας δεν μπορεί να φτάσει στις ύψιστες περιοχές όπου κατοικούν οι Δάσκαλοι, χωρίς να έχει περάσει από τη στενή πύλη της Μύησης, την Πύλη που οδηγεί στην Αιώνια Ζωή».
Κατά τη διάρκεια της βίωσης ενός μύθου, δηλαδή κατά τη διάρκεια μιας Τελετής, ένα βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι παύει να υπάρχει η έννοια του χρόνου όπως καθημερινά τη βιώνουμε και την αντιλαμβανόμαστε. Ο άνθρωπος έχει για κάποιες στιγμές τη συνείδηση της αιωνιότητας, βιώνοντας κάτι από αυτό που ονομάζουμε Μυθικό Χρόνο, το χρόνο της αιωνιότητας (εδώ εντάσσεται το ένστικτο αιωνιότητας που αναφέραμε παραπάνω). Έτσι, θα λέγαμε ότι «Ο Μύθος βρίσκεται σε μια διάσταση πιο πάνω από το γήινο και ανθρώπινο χρόνο» (Επιλογή ομιλιών στη Νέα Ακρόπολη, Γ.Α.Πλάνας, σελ. 221). Η προβολή του μύθου μετατρέπει το χρόνο σε μυθικό, σε ένα αιώνιο παρόν. «Έτσι, αυτός που μιμείται ένα μυθικό πρότυπο, ή απλά ακούει τελετουργικά την αφήγηση ενός μύθου, αποσπάται από το θνητό γίγνεσθαι και ξαναβρίσκει το Μεγάλο Χρόνο» (Mircea Eliade, Πραγματεία πάνω στην Ιστορία των Θρησκειών, εκδόσεις Χατζηνικολή, σελ. 399).
Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα λέγαμε ότι ο Μύθος «Είναι» πάντα και παραμένει σταθερός, δεν φθείρεται, δεν πεθαίνει και δεν εξελίσσεται. Οι άνθρωποι μπορεί να τον ξεχάσουν για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά ο μύθος δεν πεθαίνει, απλά «κρύβεται».
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η βίωση, η αναπαράσταση του μύθου ονομάζεται Τελετή. Οι Τελετές αποτελούν τα μέσα για να μπορεί να γίνει αντιληπτή η αλήθεια που εκφράζει ένας μύθος. Είναι η επανάληψη στον ιστορικό ανθρώπινο χρόνο των γεγονότων του Μεγάλου Θείου Χρόνου που αναφέρει ο Μύθος. Αν δίναμε έναν ορισμό για τη λέξη Τελετή, θα λέγαμε ότι είναι κάθε πράξη που γίνεται με Συνείδηση και Σκοπιμότητα. Και έτσι το αποτέλεσμα είναι η μύηση, η μετάλλαξη, η βαθιά συνειδητοποίηση της αλήθειας που κρύβει ο μύθος και το ανέβασμα της συνείδησης σε μια υψηλότερη κατάσταση. Φυσικά υπάρχουν επίπεδα μύησης, επειδή η μετάλλαξη δεν μπορεί να είναι ίδια σε όλους τους ανθρώπους κι έτσι οι παραδοσιακές κοινωνίες, μιλούσαν για βαθμούς μύησης.
Με βάση όλα τα παραπάνω, γίνεται εμφανές ότι για να μπορεί μια κοινωνία να ονομαστεί παραδοσιακή, θα πρέπει να διαθέτει μύθους τους οποίους να εφαρμόζει μέσω των τελετών, ώστε να επέρχεται η μύηση στους ανθρώπους της κοινωνίας. Και αυτό κάνει να επικοινωνεί η Γη με τον Ουρανό.
«Και αυτός είναι ο δρόμος που όλοι οι άνθρωποι είμαστε προορισμένοι να βαδίσουμε: από την άγνοια, θα ανέβουμε ως τη θεία σοφία, ως το τελευταίο σκαλοπάτι της ουράνιας σκάλας που οδηγεί στην Αλήθεια, στην καρδιά του Μύθου, στο Έργο των Θεών» (Επιλογή ομιλιών στη Νέα Ακρόπολη, Γ.Α. Πλάνας, σελ 230).
«….ο μύθος εκτελεί μια απαραίτητη λειτουργία: εκφράζει, αναβιώνει και κωδικοποιεί τις γνώσεις, τις διδασκαλίες και την πίστη, προφυλάσσει και επιβάλλει τις ηθικές αρχές, εγγυάται την αποτελεσματικότητα των τυπικών και των τελετών και προσφέρει πρακτικούς κανόνες διαγωγής προς χρήση του ανθρώπου στην καθημερινή «βέβηλη» και στην ιερή ζωή του. Είναι, λοιπόν, ένα ουσιαστικό και σημαντικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού… είναι μια ζωντανή πραγματικότητα, βαθιά χαραγμένη στην προϊστορική μνήμη του ανθρώπινου γένους» (Ο Ζωδιακός κύκλος στην Παγκόσμια Μυθολογία, Γ.Α. Πλάνας, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, σελ 25).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1.Πραγματεία πάνω στην ιστορία των Θρησκειών, Mircea Eliade, εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα
2.Συνειδητό και Ασυνείδητο, Κάρλ Γιούνγκ
3.Επιλογή ομιλιών στη Νέα Ακρόπολη, Γ.Α.Πλάνας, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, Αθήνα
4.Ο Ήρωας με τα χίλια πρόσωπα, Joseph Cambell, εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1990
5.Ο Ζωδιακός κύκλος στην παγκόσμια μυθολογία. Γ.Α.Πλάνας, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, Αθήνα 1985
6.Μύθοι και παραδόσεις, μια βαθύτερη προσέγγιση, Joseph Cambell, εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1990
7.Τα Τρία κέντρα του Μυστηρίου, Γ.Α.Πλάνας, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, Αθήνα
Πηγή: nea-acropoli-athens.gr
